Hazal Yalın
Yeni yılın ilk seçkisi geniş bir tur yapmayı amaçlıyor. İlk haber, Rusya’da krize neden olan yumurta fiyatlarındaki artış ve Türkiye’den yumurta ithalatıyla ilgili. İkinci haber, 2023’ün Rusya açısından Antalya turizmi özeti; buna göre geçen yıl bölgeye Rusya’dan 3,5 milyon turist geldi, ama miktar pandemi öncesinin hâlâ çok gerisinde. Moskovskiy Komsomolets Ankara’nın Rusya ile mutabakata rağmen Kiev’e teslim ettiği paramiliter-militer faşist Azov taburu elebaşılarının son durumunu ele alıyor; gazete dikkat çekici bir şekilde hububat anlaşmasının uzatılmamasını bu mutabakatın iptaline bağlıyor. İzvestiya Rusya’nın LNG ihracatını inceliyor; istatistikler en büyük alıcının Avrupa olduğunu gösteriyor. Vzglyad ise Gürcistan ve Ermenistan ile Rusya arasındaki ilişkiler üzerinde duruyor; bunların ilkinin Rusya karşıtı oryantasyon olması beklenebileceği halde Rusya’yla ilişkileri sürdürme kararlılığını gösterdiğini, ikincisinin ise egemenlik ve güvenliğini Rusya’ya borçlu olduğu halde Rusya ile ilişkileri koparma yolu tuttuğunu belirtiyor.
‘Yıl ortasına kadar 1,2 milyar yumurta ithal edilecek’
Rusya önümüzdeki günlerde Türkiye’den büyük bir parti yumurta alımı yapacak; ithalat OZK [Birleşik Hububat Şirketi; yüzde 50 artı hissesi devlete, kalanı da çoğunluk hisseleri devlete ait VTB’ye ait — H.Y.] tarafından gerçekleştirilecek. …
İhracat Novorossiysk limanı üzerinden yapılacak.
Rosselhoznadzor’un (Hayvan ve Bitki Sağlığı Federal İdaresi) açıklamasına göre 3 Ocak’ta toplam 316.800 ilk parti yumurta Türkiye’den ithal edildi. Rosselhoznadzor tedarikçiyi açıklamadı.
Toplam 21 Türk şirketi Rusya’ya yumurta ihraç yetki belgesine sahip.
2023 aralığında Azerbaycan’dan Rusya’ya yumurta ithaline başlanmıştı.
Rusya’da 1 Ocak’tan itibaren yumurtadan alınan gümrük resmi sıfırlandı. Bu uygulama 30 Haziran’a kadar devam edecek. Böylece 1,2 milyar yumurta ithali ve aniden yükselen fiyatların dengelenmesi bekleniyor.
Rosstat verilerine göre Rusya’da yumurta kasın ayında yüzde 15,1, yılbaşından beri de yüzde 35,5 pahalandı. Federal Antitekel İdaresi ve Genel Savcılık fiyat denetimine başladı. … (İnterfaks, 5 Ocak)
‘2023’te Rusya’dan Antalya’ya 3,5 milyon turist geldi’
Antalya’da tatile giden Rusyalı turistlerin sayısı halen pandemi öncesi seviyesine erişmiş değil, ancak tatil beldesindeki en kalabalık turist kafileleri de Rusya’dan. 2023’te bölgeyi 3,5 milyon Rusya vatandaşı ziyaret etti. …
ATOR [Rusya Turizm Acentaları Birliği] açıklamasına göre:
“1 Ocak ile 31 Aralık 2023 tarihleri arasında Antalya’daki en kalabalık yabancı turist kafileleri 3.461.762 kişiyle Rusya’dan. Rusya’dan turistik geziler 2022’ye göre yüzde 14,1 artış gösterdi.”
Böylece Antalya’ya en çok turist Rusya’dan gitmiş oldu. İkinci sırada 3,4 milyon kişiyle Almanya, üçüncü sırada ise 1,4 milyon kişiyle Britanya bulunuyor.
Ancak Rusya’dan Antalya’ya turistik seyahatler 2019 seviyesine halen erişmiş değil; 2023 sayıları pandemi öncesine göre yüzde 38 daha az.
Antalya geçen yıl toplam 15,7 milyon yabancı turist aldı; 2019’a göre yüzde 3 daha fazla olan bu miktar yeni bir rekor. (Vestnik Kavkaza, 2 Ocak)
‘Azov elebaşıları nerede?’
… 2022 eylülünde Azov’un beş militanı: Denis Prokopenko (Redis), Svyatoslav Palamar (Kalina), Sergey Volınskiy (Volına), Oleg Homenko (Apis) ve Denis Şlego Türkiye’ye verilmişti. Anlaşmaya göre özel askeri harekât bitene kadar orada Erdoğan’ın gözetimi altında olacaklardı. Ancak Türkiye cumhurbaşkanı 2023 temmuzunda bunları “hububat anlaşmasını” görüşmek üzere Ankara’da olan Zelenskiy’e verdi. Rusya’nın da ortak olduğu bu anlaşma ise Erdoğan’ın bu “iyi niyet adımının” ardından sona erdi. Zelenskiy ile birlikte Ukrayna’ya yollanan Azov militanları ise cepheye dönmeye hazır olduklarını açıkladılar.
Redis ve Kalina resmi olarak gerçekten de Azov saflarına döndüler. Ama tabii ön saflardan uzakta. … Volına ise cephe hatlarına onlardan da uzak. … Denis Şlega ve Oleg Homenko’ya gelince… Azov’la bir ilişkileri yok. … Ukrayna basınına bakılırsa cepheye dönmediler. Şlega hakkında hiçbir şey duyulmuyor. Homenko ise (aslen Lugansk’a bağlı Krasnıy Luç köyünden) Kiev’e bağlı Makarov köyünde sakin bir hayat sürüyor. Tabii, business-class standartlarında “Manzaralı Göller” villalarında. (Y. Gamayun / Moskovskiy Komsomolets, 4 Ocak)
‘Rusya’nın en büyük LNG alıcısı Avrupa’
… Rusya ve AB devletleri arasında ticaret hacmi yaptırımlara rağmen durmadı. Birlik ülkeleri Rusya’dan boru hatlarıyla gaz almaktan vazgeçmiş olsalar da LNG alımı kesilmedi. Tam tersine: AB ülkeleri yılın ilk yedi ayında Rusya’nın sıvılaştırılmış gaz ihracatının yüzde 52’sini aldılar.
2023’ün ilk yedi ayının sonuçlarına göre Rusya’dan LNG ithalatı 2021’in aynı dönemine göre yüzde 40 arttı (15 milyondan 22 milyon metrekübe). Böylece Rusya, ABD’nin ardından Avrupa’nın ikinci büyük tedarikçisi oldu ve Avrupa ülkeleri Rusya’dan LNG alımı için yaklaşık 5,3 milyar avro harcadı.
En çok gaz Fransa’ya (ithalatını 2021’e göre yüzde 44 artırdı), Belçika’ya (2,3 katına çıktı) ve İspanya’ya (yüzde 44 artırdı) gitti.
Rusya’ya karşı getirilen 12 ayrı yaptırım paketinde Rusya doğalgazına karşı doğrudan bir yasak yok. Bahar aylarında AB enerji bakanları üye ülkelerin Brüksel’in gelecekteki yaptırımlarını beklemeden tek taraflı olarak bu tür yasak getirmesine izin vermişti.
Avrupa pazarına arz artışı Panama Kanalı bölgesindeki sıkışıklıkla açıklanıyor. İhracatçı ülkeler kısa tedarik zincirleri peşinde. Mesela Atlantik havzasında LNG tankerlerinin kira bedeli günlük 90 binden 160 bin dolara çıktı. Bu çerçevede Katar’dan arz önemli ölçüde düştü, ama Rusya’dan arz arttı.
Yılın sonunda Bloomberg’de, “Rusya’nın petrolden, özel askeri harekât öncesinde olduğundan daha fazla para kazandığına” dair bir makale yayınlandı. Rusya’nın petrol satışından net geliri 2023 ekiminde 11,3 milyar dolar oldu; bu da o ay için ülkenin bütün bütçe gelirlerinin yüzde 31’i demekti. Bu ise 2022 mayısından bu yana en yüksek rakamdı ve özel askeri harekâttan önceki bütün rakamları aşıyordu. … (K. Loginova / İzvestiya, 3 Ocak)
‘Kafkaslarda tersine dünya’
2023’ün Kafkaslardaki siyasi özgüllüklerinden biri de iki ülkenin Rusya’ya yönelik standart dışı tutumu oldu: Rusya ile ilişkilerini koparma yolunu tutan Ermenistan ve Rusya ile ticareti korumak için her şeyi yapan Gürcistan. Oysa tam tersi olması gerekiyormuş gibiydi.
MGİMO (Dışişleri’ne bağlı Uluslararası İlişkiler Üniversitesi) Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü’nden Nikolay Silayev Vzglyad’a verdiği demeçte şöyle dedi:
“Ermenistan Rusya’nın müttefiki ve öyle kalacak. Bugünkü Ermenistan elitinin tutumuna rağmen hem de. Bu ittifak çerçevesinde bir dizi ikili ve çok taraflı taahhütlerimiz var. Ermenistan Rusya’nın Güney Kafkaslardaki kilit ortağı, zira Avrasya Ekonomik Birliği’nin de üyesi. Gürcistan’la ise ilişkilerde böyle bir kurumsal bagaj yok. Diplomatik ilişkiler bile yok.”
Rusya’nın Ermenistan’da çok ciddi bir varlığı var (öncelikle de iktisadi). Gürcistan ise neredeyse 20 yıldır Batı kampında bulunuyor, hatta 2008’de Rusya’yla savaştı bile.
Gerçi iki ülkenin ortak nitelikleri de var: Her ikisinin de güvenliği Moskova ile iyi veya en azından işleyen ilişkilere bağlı. Ankara’nın tecavüzlerine karşı Ermenistan’ın egemenliğini ve topraklarını koruyan Rusya üssü. Türkiye ve Azerbaycan’ın iktisadi işgalinden Gürcistan’ı kurtaran da Rusya pazarı (Gürcistan’da Rusya yanlısı bir parti olması da şaşırtıcı değil, oysa kayda değer Türkiye yanlısı bir parti yok). … (G. Mirzayan / Vzglyad, 5 Ocak)