Pek çoğumuz yeni yıla girerken daha sağlıklı olmayı hedefliyoruz, ama bunun için ne kadar çaba gösteriyoruz? Uzmanların önerdikleri bu testlerle sağlığınızla ilgili önemli ipuçları elde edebilir ve belki de yeni yılda kendinizi daha sağlıklı bir yaşam için adayabilirsiniz.
Evde kendi kendinize kolaylıkla uygulayabileceğiniz ve her biri uzmanlar tarafından önerilen testler şu şekilde:
1. YARDIM ALMADAN KALKABİLMEK
Çıplak ayakla durun, ardından poponuzun üzerine yere oturun. Minimum destek kullanarak bu pozisyondan ayağa kalkmaya çalışın.
Teste katılımcı beş puanla başlar ve el, önkol, diz veya bacağın yan tarafı gibi kullanılan her destek için bir puan çıkarılır. Test birkaç kez tekrarlandıktan sonra nihai puan hesaplanır. Testin sonunda kalan her puan, altı yıllık hayatta kalma şansınızı yüzde 20 artırıyor.
Bu test, Brezilya’daki Gama Filho Üniversitesi tarafından 55 yaş üstü 2.000’den fazla kişi üzerinde yapılan bir araştırmaya dayanıyor. Her ikisini de kullanması gereken orta yaşlı (50 yaş ve üzeri) ve yaşlı (75 ve üzeri) kişilerin Avrupa Önleyici Kardiyoloji Dergisi’nin 2012’de bildirdiğine göre, destek alan kişilerin altı yıl içinde ölme olasılığı, desteğe ihtiyacı olmayanlara kıyasla neredeyse yedi kat daha fazlaydı.
Araştırmacılar, testin esnekliğimizi, dengemizi ve motor koordinasyonumuzu değerlendirdiğini söyledi. Kas gücümüz uzun ömürle güçlü bir şekilde ilişkili, çünkü yaşlandıkça kas kaybederiz. Kas bizi sadece fiziksel olarak daha güçlü yapmaz, aynı zamanda önemli bedensel fonksiyonların düzenlenmesine de yardımcı olur.
Örneğin kas lifleri, egzersiz sırasında yakılacak olan glikozu kandan emerek kan şekeri seviyesini düzenler. Diabetes UK’e göre kas kaybı, bu mekanizmanın büyük ölçüde kaybolduğu anlamına gelir ve bu da tip 2 diyabet riskini artırır.
50 yaşını geçtikten sonra çoğu insan her yıl kas kütlesinin yüzde 1’ini kaybeder.
2. SANDALYEDEN KALKABİLMEK
Sırtı düz, kolsuz bir yemek sandalyesine oturun ve kollarınızı çapraz yapın. Ayaklarınız yere düz basarken, sırtınız düz ve kollarınız göğsünüze dayalıyken, tamamen ayağa kalkıp sandalyeye oturun ve bu hareketi on defa tekrarlayarak ölçün.
Bu test ana kas gücünü ölçer ve doktorlar tarafından güç ve sağlığın genel bir değerlendirmesi olarak yaygın şekilde kullanılır. 55 yaş üstü, sağlıklı ve formda bir erkek testi 18 saniyeden kısa sürede tamamlayabilmeli; o yaştaki sağlıklı ve formda bir kadının ise 19 saniyede tamamlaması beklenir. 35-55 yaş arasında da erkekler 13 saniyeyi, kadınlar ise 15 saniyeyi geçebilmeli.
3. YÜRÜME HIZINIZI KONTROL EDİN
Altı metre boyunca normal hızınızda normal tarzınızda yürüyün ve bu sırada geçen süreyi ölçün. Yürüme hızınızı saniyede metre cinsinden bulmak için bu toplamı altıya bölün.
Journal of the American Medical Association’ın 2011’de bildirdiğine göre, ABD’de yapılan büyük bir araştırma, yaşlarına göre ortalamadan daha hızlı yürüyen insanların daha uzun bir yaşayabileceğini ortaya çıkardı.
60 yaş ve üzerindeyseniz ortalama hızınız saniyede yaklaşık 0,8 metre olmalı.
Çalışmayı yürüten Pittsburgh Üniversitesi’nden Stephanie Studenski, saniyede bir metreden daha hızlı yürünmenin, daha uzun bir yaşama sahip olunabileceğine işaret etti.
Saniyede 0,6 metreden daha yavaş yürüme hızları, hasarlı vücut sistemlerinin yansıması olabileceğinden erken ölüm riskinin arttığının göstergesi olabilir.
Yürümek enerji, hareket kontrolü ve destek gerektirir. Kalp, akciğerler, dolaşım, sinir ve kas-iskelet sistemleri de dahil olmak üzere birçok organ sistemine yük bindirir. Bu yüzden de hızlı yürüyüş, özellikle güçlü kalp sağlığının göstergesi olabilir. 2019’da British Journal of Sports Medicine’de yayınlanan 50 binden fazla kişiyle yapılan bir araştırma, ortalamadan daha hızlı yürümenin, yavaş yürüyenlere kıyasla 60 yaş üstü kişilerde yüzde 53 daha düşük kardiyovasküler hastalık riskiyle ilişkili olduğunu buldu.
4. KAÇ TANE ŞINAV ÇEKEBİLİRSİNİZ?
Şınav çekmek de uzmanların önerdiği testlerden biri.
2019’da 1.500’den fazla orta yaşlı erkek üzerinde yapılan bir araştırmaya göre, katılımcılar art arda ne kadar çok şınav çekerlerse kalp-damar hastalığından ölüm riskleri de o kadar azalıyor. Ondan az şınav çekmek, ortalamanın üzerinde kalp hastalığı riskine işaret ediyor.
5. ARKADAŞINIZIN ELİNİ SIKIN
Bir arkadaşınızdan nasıl el sıktığınızı ölçmenizi isteyin. Alternatif olarak, bir barfiks barına mümkün olduğu kadar uzun süre asılarak kavrama gücünüzü değerlendirin. Erkekler için 60 saniye, kadınlar için ise 30 saniye makul bir hedef.
2018 yılında BMJ’de yapılan bir araştırma, yalnızca 30 saniye boyunca asılabilen erkeklerin ve yalnızca 15 saniye boyunca asılı kalabilen kadınların erken ölüm riski ile karşı karşıya olduğu öne sürülüyor.
Hekimler genelde hastalarını selamlarken el sıkma testini fiziksel güçlerini ölçmek için kullanırlar. Araştırmalar da bunun güvenilir bir gösterge olduğunu doğruluyor. Örneğin, 2016 yılında University College London tarafından yaklaşık 7 bin kişiyi kapsayan araştırma, 17 yıllık çalışmanın başlangıcında kavrama gücü zayıf olanların, ortalamanın üzerinde erken ölüm oranına sahip olduğunu ortaya çıkardı. The Lancet’in 2015’te bildirdiğine göre de yaklaşık 140 bin kişiyle yapılan önceki bir araştırmanın analizi, zayıf kavrama kuvvetinin erken ölüm için yüksek tansiyondan daha doğru bir tahmin aracı olduğunu buldu.
6. 60 BASAMAK İÇİN NE KADAR ZAMAN HARCIYORSUNUZ?
60 basamaklı bir merdiven bulun ve bu merdivene tırmanmanızın ne kadar sürdüğünü hesaplayın.
2020’de Avrupa Kardiyoloji Derneği konferansında sunulan araştırma, orta yaşlı kişilerde bir dakikadan kısa sürede 60 adım çıkmanın güçlü kalp sağlığının ve önümüzdeki on yılda daha düşük ölüm riskinin göstergesi olduğunu buldu.
İspanya’daki Coruna Üniversite Hastanesi’nden Dr. Jesus Peteiro şu uyarıda bulundu: “Bu testi yapmanız bir buçuk dakikadan fazla sürüyorsa sağlığınız idealin altında demektir ve egzersiz yapmayı düşünmelisiniz.”
Çalışma, basamakları beklenenden uzun sürede çıkan kişilerin on yıl içinde ölüm riskinin yüzde 30 arttığını buldu.
7. TEK AYAK ÜZERİNDE DENGEDE DURABİLİR MİSİNİZ?
En sık kullanılan testlerden biri olmakla beraber beyin sağlığıyla ilgili bilgi verdiği de kabul edilir.
Ayakkabılarınızı ve çoraplarınızı çıkarın ve bir ayağınızın ön kısmını diğer alt bacağınızın yanına yerleştirin, kollarınızı yanınızda tutun ve bakışlarınızı dümdüz ileriye sabitleyin. Bu şekilde ne kadar süre dayanabileceğinizi ölçün. Bunu üç kez deneyin ve ortalama sürenizi puan olarak kullanın.
Geçen yıl 1.702 kişiyle yapılan küresel bir araştırmaya göre, yaşamlarının ortasından ilerisine kadar on saniye boyunca tek ayak üzerinde duramayan kişilerin önümüzdeki on yıl içinde ortalama ölüm riskinin diğerlerine göre neredeyse iki katı olduğu ortaya çıktı.
British Journal of Sports Medicine’ın raporuna göre, ortalama yalnızca iki saniye veya daha az süre durabilen kişilerin önümüzdeki 13 yıl içinde ölme olasılığı, on saniye veya daha uzun süre ayakta durabilenlere göre normalden üç kat daha fazlaydı.
Geçen yıl Japonya’daki Tsukuba Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, insanların denge testlerinde ne kadar iyi performans gösterirlerse hipokampuslarının da o kadar sağlam olduğunu bildirdi.
Bu, hafızayla ilişkili bir beyin bölgesidir ancak aynı zamanda dengemizde de rol oynar, bu yüzden bu kadar faydalı bir testtir.
